-پیشگفتار
-آغاز عبادت
-علائم بلوغ
-اجتهاد و تقلید
-استفتائات
-نجاسات
-مطهّرات
-اقسام آب
-آبهای مطلق
-استفتائات
کد مطلب:561 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:1148
توابع مبیع
س 1583: شخصی خانه اش را فروخته و بعد از فروش، مبادرت به برداشتن چراغها و آبگرمكن و اشیایی از این قبیل نموده است، این عمل چه حكمی دارد؟
اشیاء مذكور و مانند آنها اگر هنگام فروش خانه، از نظر عرف، تابع آن محسوب نشوند، تا زمانی كه بر فروشنده شرط نشده باشد كه آنها را به همان صورت در خانه باقی بگذارد، مبادرت او به برداشتن آنها برای خودش، اشكال ندارد.
س 1584: اینجانب خانه ای را با پاركنیگ ماشین و سایر لوازم از فردی خریدم، ولی او فقط خانه را به من تحویل داد و از سند معامله چیزهایی را كه دلالت می كرد به این كه پاركنیگ ماشین جزء معامله بوده، حذف كرد. در حالی كه در برابر پاركینگ و سایر چیزهایی كه در سند معامله ذكر شده، پول دریافت كرده است، این مسئله چه حكمی دارد؟
بر فروشنده واجب است مبیع را با همه ملحقات و توابع آن كه معامله روی آن صورت گرفته است تحویل دهد، اعم از اینكه در برابر آن، پول پرداخت شده باشد یا آنكه انضمام آن به مبیع شرط شده باشد و جایز است مشتری او را ملزم به این كار نماید.
س 1585: كولر طبقه اول ساختمانی كه خریده ام درهنگام خرید آن طبقه، در بالكن قرار داشت و هنوز هم در همانجاست و آب آن از طریق لوله ای كه از لوله اصلی موجود در طبقه همكف منشعب می شود، گرفته شده است، این لوله از كنار دیوار تا كولر امتداد دارد، در حال حاضر مالك طبقه همكف به این دلیل كه استفاده از آن طبقه، مختص اوست مبادرت به قطع آب كولر نموده است، این عمل او چه حكمی دارد؟
اگر در عقد بیع ذكر نشده كه شما حق استفاده از لوله آب موجود در حیاط طبقه همكف را دارید، حق ندارید مالك آن طبقه را ملزم به آن نمائید.
--------------------------------------------------------------------------------
تسلیم مبیع و تأدیه ثمن
س 1586: فردی از اقوام اینجانب یكی از كلیه های خود را از دست داد و شخصی اعلام آمادگی نمود كه حاضر است یكی از كلیه های خود را در برابر مبلغ معیّنی به او اهدا كند، ولی بعد از انجام آزمایشهای پزشكی آشكار شد كه كلیه این شخص قابل پیوند به بیمار نیست، آیا شخص مزبور حق دارد بخاطر چند روز بیكار شدن، مبلغ مذكور را از بیمار مطالبه كند؟
اگر مبلغ مورد توافق در برابر كلیه باشد، در صورتی كه عدم قابلیت كلیه برای پیوند به بدن بیمار بعد از جدا كردن و برداشتن آن از بدن فرد اهدا كننده باشد، می تواند تمامی مبلغ مورد توافق را مطالبه كند هر چند بیمار از كلیه او استفاده نكند، ولی اگر قبل از قطع و جدا كردن كلیه از بدن او معلوم شود و بیمار او را مطلع نماید، حق مطالبه چیزی را از بیمار ندارد.
س 1587: اینجانب آپارتمان مسكونی خود را با سند عادی فروخته و مقداری از پول آن را گرفتم و قرار بر این شد كه باقیمانده آن را هنگام ثبت سند رسمی به نام مشتری از او بگیرم، ولی اكنون از فروش خانه خود پشیمان هستم و از طرفی مشتری هم اصرار می كند كه خانه را تخلیه كنم، حكم این مسئله چیست؟
اگر بیع بر وجه صحیح شرعی محقّق شده باشد، فروشنده تا زمانی كه حق فسخ نداشته باشد، نمی تواند به مجرّد پشیمانی و نیاز به مبیع، از تسلیم آن به خریدار خودداری نماید.
س 1588: حواله ای را از مركز معادن سنگ برای دریافت سنگهای معدنی از آن گرفتم، بعد از دریافت كالا برایم معلوم شد كه قیمت قطعی سنگها را معیّن نكرده اند، برای تعیین قیمت به آن مركز مراجعه كردم، در پاسخ گفتند كه بزودی قیمت قطعی آنها با تفاوت كمی توسط اداره مربوطه اعلام خواهد شد، ولی آن اداره قیمت را چندین برابر قیمت قبلی اعلام كرد و من هم نپذیرفتم، با توجه به اینكه درآن وقت سنگها را بریده و فروخته ام، حكم این مسئله چیست؟
از شرایط صحت معامله، تعیین مبیع وقیمت آن است بطوری كه غرر و جهل برطرف شود، بنابر این اگر معامله در روز تحویل و دریافت سنگها به نحو صحیح شرعی محقّق نشده باشد، مشتری ضامن سنگها به قیمت روزی كه آنها را بریده و فروخته است، می باشد.
س 1589: شخصی از دختر خود ساختمانی را خریده است كه در تصرّف شوهرش می باشد و پول آن راهم به دختر خود پرداخته است، شوهرش او را عمدا اذیت نموده و تهدید كرده است كه اگر آن معامله را انكار نكند او را طلاق خواهد داد و به همین دلیل تسلیم مبیع، متعذّر شده است، آیا تسلیم مبیع یا بازگرداندن پول آن به خریدار بر عهده آن زن است كه ساختمان را فروخته یا بر عهده شوهر اوست؟
تحویل مبیع یا بازگرداندن پول آن به مشتری بر خود فروشنده واجب است.
س 1590: اینجانب خانه ای را با سند عادی خریده و بر فروشنده شرط كردم كه باید در دفتر ثبت اسناد رسمی حاضر شود و خانه را بطور كامل به نام من كند، ولی فروشنده به تعهّد خود عمل نكرد و از تحویل خانه و ثبت سند آن به نام من خودداری نمود، آیا حق دارم انجام آن را از او مطالبه كنم؟
اگر آنچه بین شما محقّق شده و قرارداد عادی راجع به آن تنظیم كرده اید، خرید و فروش خانه به نحو صحیح شرعی بوده، فروشنده حق رجوع از معامله و خودداری از عمل به آن را ندارد، بلكه شرعا ملزم است خانه را به شما تحویل داده و همه اقدامات لازم برای انتقال سند را نیز انجام دهد و شما حق دارید از او بخواهید كه به قرارداد عمل كند.
س 1591: بر اساس معامله تجاری كه بین فروشنده و خریدار منعقد شده است، خریدار متعهد شده كه مبلغی از پول كالایی را كه از فروشنده خریده و تحویل گرفته است، بطور هفتگی بپردازد و هر مبلغی را كه به فروشنده می پرداخته در دفتر خود ثبت می كرده است، فروشنده هم هرمبلغی را كه از او تحویل می گرفته در دفتر خود ثبت می نموده و دفتر او را در زیر هر مبلغ دریافتی امضا می كرده است، بعد از گذشت تقریبا چهار ماه مبادرت به محاسبه پولهایی كه مشتری در چندین نوبت پرداخت كرده، نمودند كه بر اثر آن معلوم شد در مقدار بدهی مشتری اختلاف وجود دارد، مشتری مدّعی پرداخت آن است و فروشنده منكر آن، با توجه به اینكه آن مبلغِ مورد اختلاف در هیچیك از دو دفتر ثبت نشده است، حكم این مسئله چیست؟
اگر ثابت شود كه مشتری آنچه را كه ادّعا می كند به فروشنده داده، پرداخت كرده است، چیزی بر عهده او نیست، والاّ سخن فروشنده كه منكر دریافت آن مبلغ است، مقدّم می باشد.
--------------------------------------------------------------------------------
بیع نقد و نسیه
س 1592: خرید كالا بطور نسیه به مدّت یك سال به قیمتی بیشتر، از قیمت نقدی آن چه حكمی دارد؟ و همچنین فروش چك به قیمتی بیشتر یا كمتر از مبلغ آن برای مدّت معیّنی چه حكمی دارد؟
خرید و فروش كالا به صورت نسیه به قیمتی بیشتر از قیمت نقد اشكال ندارد ولی فروش چك به مبلغ كم تر به فرد ثالث جایز نیست لكن به شخصی كه مبلغ چك در ذمه او است، اشكال ندارد.
س 1593: اگر فروشنده ماشینی بگوید كه قیمت نقدی آن، این مقدار است و قیمت قسطی ده ماهه آن فلان مقدار است و مشتری هم گمان كند كه آن مقدار زیادی در فروش قسطی، سود پول آن در مدّت ده ماه است و بر همین اساس معامله صورت بگیرد، با توجه به آنچه در ذهن مشتری خطور كرده كه مقدار اضافه بر قیمت نقد را به عنوان سود پول می پردازد و معامله ربوی است، آیا اساسا معامله، ربوی و باطل محسوب نمی شود؟
این معامله در صورتی كه بصورت نسیه باشد و پول آن بطور اقساط پرداخت شود، اشكال ندارد و این قبیل معاملات، ربوی محسوب نمی شوند.
س 1594: در عقد بیعی برای ثمن و مثمن به این نحو مدّت ذكر شده است كه پرداخت ثمن به نحو اقساط معیّنی در طول یك سال صورت بگیرد و كالا هم بعد از گذشت یك سال از پرداخت اولین قسط آن توسط مشتری، به او تحویل داده شود، در صورتی كه پرداخت قسط اول آن به مقدار زیادی از موعد مقرّر به تأخیر افتاده باشد، آیا فروشنده، خیار تأخیر دارد؟
در مفروض سؤال كه معامله به صورت بیع سلم است ثمن باید هنگام عقد بیع نقد باشد والاّ بیع از اساس باطل است.
س 1595: در صورتی كه پرداخت قسط اول ثمن از وقت متعارف خود به تأخیر بیفتد، آیا با آنكه معامله مهلت معیّنی نداشته و شرط خیار هم در صورت تأخیر در پرداخت ثمن برای فروشنده ذكر نشده باشد، به مجرّد تأخیر مذكور برای او خیار ثابت می شود یا خیر؟
باید در بیع نسیه، مهلت پرداخت ثمن معیّن شود، بنابر این اگر بدون معیّن كردن مهلت اقساط ثمن، بیع نسیه صورت بگیرد از اساس باطل است، ولی اگر زمان پرداخت معیّن شود و مشتری پرداخت آن را از موعد مقرّر به تأخیر بیندازد، مجرّد این تأخیر موجب ثبوت خیار برای فروشنده نمی شود.
س 1596: یك مؤسسه فنّی در زمینی ساخته شده به این شرط كه وزارت آموزش و پرورش پول آن را به صاحبانش بپردازد، ولی آن وزارتخانه بعد از اتمام ساختمان مؤسسه از پرداخت پول زمین به صاحبان آن خودداری می كند، صاحبان زمین هم بعد از آن اعلام كردند كه رضایت به این عمل ندارند و ساختمان را غصبی می دانند و نماز در آن باطل است، این مسئله چه حكمی دارد؟
بعد از آنكه صاحبان زمین با تحویل دادن آن برای ساخت مؤسسه موافقت كردند و به این شرط كه پول آن را از وزارت آموزش و پرورش بگیرند به وزارتخانه مزبور واگذار نمودند، دیگر حقّی در آن ندارند و زمین مزبور غصبی نیست، بله آنان حق دارند پول زمین را از وزارت آموزش و پرورش مطالبه كنند و براین اساس تحصیل كردن و نماز خواندن در آن ساختمان شرعا اشكال ندارد و منوط به رضایت صاحبان قبلی زمین نیست.
--------------------------------------------------------------------------------
بیع سلف
س 1597: اینجانب یك آپارتمان مسكونی را از شركتی بطور بیع سلف خریداری كردم و مقداری از پول آن را به صورت اقساط پرداخته و رسید گرفتم و هنوز هم نسبت به باقیمانده پول آن بدهكار هستم، سپس شركت مزبور مبادرت به فروش آپارتمان من به بانك مسكن نمود و مقرّر كرد كه آپارتمان دیگری به قیمت امروز كه معادل چهار برابر قیمت قبلی آن بود تحویل بگیرم، حكم این مسئله چیست؟
خرید آپارتمان مزبور بصورت قسطی از اساس باطل است، زیرا از شرایط صحّت بیع سلف، پرداخت نقدی همه ثمن به فروشنده در همان مجلس بیع است، بنابراین اگر آپارتمان مزبور بصورت بیع سلف خریداری شده و همه ثمن در مجلس بیع، نقد باشد، فروشنده باید آنچه را كه مبیع با تمامی اوصافش بر آن صادق است به خریدار تحویل دهد و حق ندارد از او برای تحویل مصداق مبیع پول بیشتری را مطالبه كند، همانگونه كه نمی تواند چیزی را كه مصداق مبیع نیست به او تحویل دهد و مشتری هم ملزم به قبول آن نیست هر چند آن را به همان قیمت به او بدهد چه رسد به اینكه مبلغ بیشتری را از او مطالبه نماید.
س 1598: اینجانب یك آپارتمان مسكونی را كه هنوز ساختمان آن تكمیل نشده بود بطور قسطی خریدم و سپس قبل از آنكه ساختمان آن تكمیل شود و آن را از فروشنده تحویل بگیرم، مبادرت به فروش آن به شخص دیگری نمودم، آیا این خرید و فروش صحیح است؟
اگر آپارتمان خریداری شده یك آپارتمان مشخص و جزئی (معیّن) باشد كه به صورت نسیه و قسطی آن را خریده اید به این شرط كه فروشنده اقدام به تكمیل آن كند، خرید و همچنین فروش آن قبل از تكمیل شدن ساختمان آن و تحویل گرفتن آن از فروشنده اشكال ندارد.
س 1599: اینجانب از نمایشگاه بین المللی كتاب تهران تعدادی كتاب بصورت بیع سلف خریدم كه نصف پول آن را از من گرفته و نصف دیگر را هنگام تحویل كتابها می گیرند، و زمان پرداخت هم مشخص نیست، آیا این معامله صحیح است؟
اگر مبلغی كه قبلا پرداخت شده به عنوان بیعانه باشد و بیع از زمان تسلیم كتابها و پرداخت باقیمانده پول آنها صورت بگیرد اشكال ندارد، ولی اگر بیع از هنگام پرداخت مقداری از ثمن و به صورت نسیه باشد و زمانی هم برای پرداخت آن معیّن نشود و یا بصورت بیع سلف باشد ولی تمامی ثمن در مجلس بیع، نقد نباشد آن معامله، شرعا باطل است، البته در سلف معامله به همان مقدار كه پول پرداخت كرده صحیح است ولی فروشنده می تواند در همان مقدار هم معامله را به هم بزند.
س 1600: شخصی كالایی را از فرد دیگری می خرد به این شرط كه بعد از مدّتی آن را تحویل بگیرد، امّا بعد از آنكه موعد مقرّر رسید كالای مزبور ارزش مالی خود را از دست داده است، آیا خریدار مستحق عین كالاست یا آنكه باید قیمت آن را بگیرد؟
اگر معامله به نحو صحیح شرعی صورت بگیرد، خریدار مستحق عین آن مبیع است مگر آنكه از مالیّت افتادن آن كالا بطور كلی، عرفا تلف محسوب شود كه به این ترتیب بیع بر اثر آن خود بخود فسخ می شود و فروشنده باید ثمن را به خریدار برگرداند.
--------------------------------------------------------------------------------
خرید و فروش طلا، نقره و پول
س 1601: اگر شمش طلا به قیمت روز به مبلغ معیّنی بطور نقدی فروخته شود، آیا جایز است كه با رضایت دو طرف یك ماهه به مبلغی بیشتر از قیمت امروزی آن فروخته شود؟ و آیا سود حاصل از فروش این شمش، حلال است یا خیر؟
تعیین قیمت در عقد بیع اعم از اینكه نقدی باشد یا نسیه، وابسته به توافق دو طرف است، بنابر این معامله مذكور و سود حاصل از آن، اشكال ندارد، بله معامله طلا در برابر طلا، بصورت نسیه و یا گرفتن اضافه در برابر آن، جایز نیست.
س 1602: طلاسازی چه حكمی دارد؟ و در معامله طلا چه اموری شرط است؟
ساخت و فروش طلا اشكال ندارد ولی در معامله طلا در برابر طلا شرط است كه به صورت نقد بوده و ثمن و مثمن مساوی باشند و قبض هم در مجلس معامله صورت بگیرد.
س 1603: خرید و فروش اسكناس بصورت نسیه به مبلغی بیشتر از مبلغ آن چه حكمی دارد؟
در صورتی كه معامله ی مذكور، به قصد جدّی و با غرض عقلائی باشد مثل این كه اسكناس ها از نظر كهنه و نو بودن با یكدیگر فرق داشته و یا دارای علامت های مخصوص بوده و یا نرخ آنها با یكدیگر، تفاوت داشته باشد، اشكال ندارد ولی اگر معامله، صوری و برای فرار از ربا بوده و در واقع برای دستیابی به سود پول باشد، شرعا حرام و باطل است.
س 1604: افرادی دراینجا وجود دارند كه سكه های پول را كه برای مكالمات تلفنی عمومی كاربرد دارند، به مبلغی بیشتر از قیمت آنها می فروشند مثلا سی و پنج تومان از سكه های پول فلزی را می دهند و پنجاه تومان پول اسكناس می گیرند، خرید و فروش این پولها چه وجهی دارد؟
خرید و فروش سكه های پول فلزی به قیمتی بیشتر از مبلغ آنها برای استفاده در مكالمات تلفنی و مانند آن، اشكال ندارد.
س 1605: اگر فردی پول قدیمی را به قیمت پول جدید و رایج بفروشد و یا بخرد و نداند كه ارزش آن نصف ارزش پول جدید است و خریدار هم آن را به قیمت پول جدید به شخص دیگری بفروشد، آیا باید غابن، مغبون را از غبن خود آگاه كند؟ و آیا این معاملاتِ غبنی صحیح هستند و آیا تصرّف در اموالی كه ازاین راه بدست می آید جایز است یا آنكه در حكم اموال مجهول المالك و یا مال حلال مخلوط به حرام هستند؟
خرید پولهای قدیمی به مبلغی كه فروشنده و خریدار بر آن توافق می كنند، اشكال ندارد، هر چند كه قیمت آنها بسیار كمتر از قیمت پولهای جدید و رایج باشد و بعد از آنكه مبیع مالیّت داشته و در بازار قیمت و ارزشی هر چند كمتر از پول رایج داشته باشد، معامله صحیح است هر چند غبنی باشد، و بر غابن واجب نیست مغبون را از غبن خود آگاه كند و مالی كه از طریق معامله غبنی برای غابن حاصل می شود در حكم سایر اموال اوست و تا زمانی كه مغبون معامله را فسخ نكرده، جایز است در آنها تصرف كند.
س 1606: خرید و فروش بعضی از اسكناسها نه به این عنوان كه مال هستند و یا حكایت از مالیّت و اعتبار می كنند، بلكه از این جهت كه برگه های خاصی هستند چه حكمی دارد؟ مثل اینكه پول اسكناس سبز هزار تومانی كه دارای تصویر امام خمینی «قدس سره»است، به مبلغ بیشتری فروخته و یا خریده شود؟
در صورتی كه خرید و فروش این اسكناسها به قصد جدّی و به غرض عقلائی باشد، اشكال ندارد، ولی اگر بیع صوری و برای فرار از ربای قرضی باشد حرام و باطل است.
س 1607: شغل صرّافی و خرید و فروش ارزهای كمیاب چه حكمی دارد؟
فی نفسه اشكال ندارد.
س 1608: خرید اوراق قرضه دولتی چه حكمی دارد؟ و آیا شرعا خرید و فروش این اوراق جایز است؟
اگر مقصود استقراض دولت از ملّت از طریق چاپ و فروش اوراق قرضه ملّی باشد، مشاركت مردم در قرض دادن به دولت از طریق خرید این اوراق اشكال ندارد و هنگامی كه خریدار، اوراق قرضه ملّی را می فروشد تا پول خود را بدست آورد، اگر به همان قیمتی كه از شخص دیگر یا از دولت خریده و یا به قیمتی كمتر از آن بفروشد، اشكال ندارد.
--------------------------------------------------------------------------------
مسائل متفرّقه تجارت
س 1609: در بعضی از كارخانه ها اقدام به تركیب و ساخت وسایل از قطعات مختلفی كه در كارخانه های دیگر ساخته شده اند، نموده و به اسم محصول یكی از دولتهای معروف خارجی برای فروش به بازار عرضه می كنند، آیا عمل مذكور غشّ و تدلیس محسوب می شود؟ و بر فرض كه اینگونه باشد، آیا در صورت جهل مشتری به موضوع، معامله ای كه بر روی این وسایل صورت گرفته، صحیح است یا باطل؟
اگر داخلی یا خارجی بودن قطعه های مزبور و یا خود آن وسیله با مشاهده برای مشتری قابل شناسایی و تمیز باشند، بر تركیب و ساخت آنها عنوان تقلّب و تدلیس صدق نمی كند ولی اعلان و اخبار خلافِ واقع راجع به آنها كذب و حرام است و اگر بیع بر كالای مذكور با وصفی كه مخالف واقع است صورت بگیرد، معامله صحیح است لیكن اگر مشتری بعد از آن از واقعیت امر مطلّع شود، اختیار فسخ خواهد داشت.
س 1610: آیا جایز است صاحبان كارخانه ها و فروشگاهها حروف خارجی بر تابلوهای فروشگاههای خود بنویسند؟ و یا برای جلب توجه مشتریان و خریداران بر روی لباسهای كودكان، حروف و تصاویر خارجی چاپ كنند؟
اگر به قصد فریب و گول زدن مشتری نباشد و ترویج فرهنگ بیگانه نیز به حساب نیاید، اشكال ندارد ولی مراعات قوانین جمهوری اسلامی لازم است.
س 1611: تقلّب و دروغ و فریب در معامله با غیر مسلمانان برای دستیابی به فائده مالی یا علمی بیشتر (درصورتی كه متوجه نباشند) چه حكمی دارد؟
دروغ و فریب و تقلّب در معاملات جایز نیست، هر چند طرف مقابل غیرمسلمان باشد.
س 1612: گرفتن چه مقدار سود در فروش كالا مجاز است؟
سود گرفتن حدّ معیّنی ندارد، بنابراین تا وقتی كه به حدّ اجحاف نرسیده و بر خلاف مقرّرات دولت هم نباشد، اشكال ندارد، ولی افضل بلكه مستحب آن است كه فروشنده به آن مقدار سودی كه هزینه هایش رإ؛ژط«««««««««« تأمین می كند، اكتفا نماید.
س 1613: شخصی اقدام به فروش آبِ تحت مالكیت خود به اشخاص متعدد با قیمتهای مختلف نموده است، مثلا قسمتی از آن را به فردی به قیمت ده هزارتومان فروخته و قسمت دیگر به همان مقدار را به فرد دیگری به قیمت پانزده هزار تومان فروخته است با توجه به اینكه همه آنها از یك قنات یا چاه هستند، آیا ما حق اعتراض به تفاوت قیمت آبها را داریم؟
اگر فروشنده، مالك آب و یا شرعا نسبت به آن ذیحق باشد، دیگران حق اعتراض به تفاوت قیمت ها را ندارند.
س 1614: اگر كالایی را از یك شركت تعاونی به قیمت دولتی كه كمتر از قیمت آن در بازار آزاد است، خریداری كنم، آیا جایز است این كالا را در بازار آزاد به قیمتی بیشتر از قیمت خرید حتّی سه برابر آن، به فروش برسانم؟
در صورتی كه فروش آن از طرف دولت ممنوع نباشد و افزایش قیمت آن هم به حدّ اجحاف به مشتری نرسد، اشكال ندارد.
س 1615: اینجانب از تولید كنندگان وسایل الكترونیكی هستم، آیا جایز است آنها را به هر قیمتی كه می خواهم و بازار عرضه و تقاضا، آن را قبول می كند، بفروشم؟
فروش كالایی كه قیمت معیّنی از طرف دولت ندارد، به قیمتی كه مورد توافق خریدار و فروشنده است و اجحاف به خریدار هم نباشد، اشكال ندارد.
س 1616: سرمایه داری از نظر اسلام چه حكمی دارد و حدود آن كدام است؟ آیا امكان دارد فردی با وجود پرداخت حقوق فقرا و مساكین بسیار ثروتمند شود؟ و آیا مبارزه اسلام با سرمایه داری، فقط شامل افرادی می شود كه خمس و زكات نمی دهند یا اینكه شامل مسلمانانی كه خمس و زكات می دهند، هم می شود؟ و آیااصولا ممكن است انسان با پرداخت حقوق شرعی اموالش، به اوج ثروت برسد؟
حقوق شرعی متعلّق به اموال ثروتمندان، منحصر به خمس و زكات نیست و اسلام نیز مخالف افزایش ثروت نیست به شرطی كه جمع آوری مال از راههای مشروع صورت بگیرد و فرد هم ملتزم به پرداخت همه حقوق متعلّق به اموالش باشد و آن را در راههایی كه شرعا حلال و به نفع اسلام و مسلمین هستند، بكار بگیرد و اشكال ندارد كه انسان با رعایت این امور به ثروت بالائی دست یابد.
س 1617: نزد ما متعارف است كه شخصی فرد دیگری را مكلّف به خرید ماشینی برای او كند و وی هم ماشین را مثلا به قیمت یك میلیون تومان بخرد، سپس به آن شخص می گوید كه ماشین را به قیمت یك میلیون و صد هزار تومان خریده است و آن مقدار زیادی را در برابر كوشش و زحمتی كه برای خرید ماشین كشیده است در نظر می گیرد، آیا این معامله صحیح است؟
اگر از طرف فرد دیگری، وكیل در خرید ماشین برای او باشد، در اینصورت خرید ماشین به قیمت مورد معامله برای موكّل واقع می شود و وكیل حق ندارد مبلغ بیشتری را از او مطالبه كند. بله، می تواند برای وكالت خود، مطالبه اجرت نماید، ولی اگر ماشین را برای خودش خریده باشد و سپس بخواهد آن را به فردی كه به او توصیه خرید ماشین نموده بود بفروشد، می تواند به قیمتی كه بر آن توافق می كنند به او بفروشد و جایز نیست نسبت به قیمت خرید ماشین دروغ بگوید، اگر چه دروغ گفتن معامله را باطل نمی كند.
س 1618: بعضی از برادران در تعمیرگاههای ماشین كار می كنند، گاهی فروشندگان ماشین به آنان مراجعه كرده و درخواست تعمیر سطحی ماشین خود را می كنند تا هزینه كمتری داشته باشد، به این گمان كه سالم بودن ظاهر ماشین برای فروش به مشتری كافی است، آیا اقدام به انجام آن كار توسط تعمیركاران جایز است؟
اگر منجر به تدلیس شود و تعمیركار بداند كه صاحب ماشین آن را از مشتری مخفی می كند، جایز نیست.
اشیاء مذكور و مانند آنها اگر هنگام فروش خانه، از نظر عرف، تابع آن محسوب نشوند، تا زمانی كه بر فروشنده شرط نشده باشد كه آنها را به همان صورت در خانه باقی بگذارد، مبادرت او به برداشتن آنها برای خودش، اشكال ندارد.
س 1584: اینجانب خانه ای را با پاركنیگ ماشین و سایر لوازم از فردی خریدم، ولی او فقط خانه را به من تحویل داد و از سند معامله چیزهایی را كه دلالت می كرد به این كه پاركنیگ ماشین جزء معامله بوده، حذف كرد. در حالی كه در برابر پاركینگ و سایر چیزهایی كه در سند معامله ذكر شده، پول دریافت كرده است، این مسئله چه حكمی دارد؟
بر فروشنده واجب است مبیع را با همه ملحقات و توابع آن كه معامله روی آن صورت گرفته است تحویل دهد، اعم از اینكه در برابر آن، پول پرداخت شده باشد یا آنكه انضمام آن به مبیع شرط شده باشد و جایز است مشتری او را ملزم به این كار نماید.
س 1585: كولر طبقه اول ساختمانی كه خریده ام درهنگام خرید آن طبقه، در بالكن قرار داشت و هنوز هم در همانجاست و آب آن از طریق لوله ای كه از لوله اصلی موجود در طبقه همكف منشعب می شود، گرفته شده است، این لوله از كنار دیوار تا كولر امتداد دارد، در حال حاضر مالك طبقه همكف به این دلیل كه استفاده از آن طبقه، مختص اوست مبادرت به قطع آب كولر نموده است، این عمل او چه حكمی دارد؟
اگر در عقد بیع ذكر نشده كه شما حق استفاده از لوله آب موجود در حیاط طبقه همكف را دارید، حق ندارید مالك آن طبقه را ملزم به آن نمائید.
--------------------------------------------------------------------------------
تسلیم مبیع و تأدیه ثمن
س 1586: فردی از اقوام اینجانب یكی از كلیه های خود را از دست داد و شخصی اعلام آمادگی نمود كه حاضر است یكی از كلیه های خود را در برابر مبلغ معیّنی به او اهدا كند، ولی بعد از انجام آزمایشهای پزشكی آشكار شد كه كلیه این شخص قابل پیوند به بیمار نیست، آیا شخص مزبور حق دارد بخاطر چند روز بیكار شدن، مبلغ مذكور را از بیمار مطالبه كند؟
اگر مبلغ مورد توافق در برابر كلیه باشد، در صورتی كه عدم قابلیت كلیه برای پیوند به بدن بیمار بعد از جدا كردن و برداشتن آن از بدن فرد اهدا كننده باشد، می تواند تمامی مبلغ مورد توافق را مطالبه كند هر چند بیمار از كلیه او استفاده نكند، ولی اگر قبل از قطع و جدا كردن كلیه از بدن او معلوم شود و بیمار او را مطلع نماید، حق مطالبه چیزی را از بیمار ندارد.
س 1587: اینجانب آپارتمان مسكونی خود را با سند عادی فروخته و مقداری از پول آن را گرفتم و قرار بر این شد كه باقیمانده آن را هنگام ثبت سند رسمی به نام مشتری از او بگیرم، ولی اكنون از فروش خانه خود پشیمان هستم و از طرفی مشتری هم اصرار می كند كه خانه را تخلیه كنم، حكم این مسئله چیست؟
اگر بیع بر وجه صحیح شرعی محقّق شده باشد، فروشنده تا زمانی كه حق فسخ نداشته باشد، نمی تواند به مجرّد پشیمانی و نیاز به مبیع، از تسلیم آن به خریدار خودداری نماید.
س 1588: حواله ای را از مركز معادن سنگ برای دریافت سنگهای معدنی از آن گرفتم، بعد از دریافت كالا برایم معلوم شد كه قیمت قطعی سنگها را معیّن نكرده اند، برای تعیین قیمت به آن مركز مراجعه كردم، در پاسخ گفتند كه بزودی قیمت قطعی آنها با تفاوت كمی توسط اداره مربوطه اعلام خواهد شد، ولی آن اداره قیمت را چندین برابر قیمت قبلی اعلام كرد و من هم نپذیرفتم، با توجه به اینكه درآن وقت سنگها را بریده و فروخته ام، حكم این مسئله چیست؟
از شرایط صحت معامله، تعیین مبیع وقیمت آن است بطوری كه غرر و جهل برطرف شود، بنابر این اگر معامله در روز تحویل و دریافت سنگها به نحو صحیح شرعی محقّق نشده باشد، مشتری ضامن سنگها به قیمت روزی كه آنها را بریده و فروخته است، می باشد.
س 1589: شخصی از دختر خود ساختمانی را خریده است كه در تصرّف شوهرش می باشد و پول آن راهم به دختر خود پرداخته است، شوهرش او را عمدا اذیت نموده و تهدید كرده است كه اگر آن معامله را انكار نكند او را طلاق خواهد داد و به همین دلیل تسلیم مبیع، متعذّر شده است، آیا تسلیم مبیع یا بازگرداندن پول آن به خریدار بر عهده آن زن است كه ساختمان را فروخته یا بر عهده شوهر اوست؟
تحویل مبیع یا بازگرداندن پول آن به مشتری بر خود فروشنده واجب است.
س 1590: اینجانب خانه ای را با سند عادی خریده و بر فروشنده شرط كردم كه باید در دفتر ثبت اسناد رسمی حاضر شود و خانه را بطور كامل به نام من كند، ولی فروشنده به تعهّد خود عمل نكرد و از تحویل خانه و ثبت سند آن به نام من خودداری نمود، آیا حق دارم انجام آن را از او مطالبه كنم؟
اگر آنچه بین شما محقّق شده و قرارداد عادی راجع به آن تنظیم كرده اید، خرید و فروش خانه به نحو صحیح شرعی بوده، فروشنده حق رجوع از معامله و خودداری از عمل به آن را ندارد، بلكه شرعا ملزم است خانه را به شما تحویل داده و همه اقدامات لازم برای انتقال سند را نیز انجام دهد و شما حق دارید از او بخواهید كه به قرارداد عمل كند.
س 1591: بر اساس معامله تجاری كه بین فروشنده و خریدار منعقد شده است، خریدار متعهد شده كه مبلغی از پول كالایی را كه از فروشنده خریده و تحویل گرفته است، بطور هفتگی بپردازد و هر مبلغی را كه به فروشنده می پرداخته در دفتر خود ثبت می كرده است، فروشنده هم هرمبلغی را كه از او تحویل می گرفته در دفتر خود ثبت می نموده و دفتر او را در زیر هر مبلغ دریافتی امضا می كرده است، بعد از گذشت تقریبا چهار ماه مبادرت به محاسبه پولهایی كه مشتری در چندین نوبت پرداخت كرده، نمودند كه بر اثر آن معلوم شد در مقدار بدهی مشتری اختلاف وجود دارد، مشتری مدّعی پرداخت آن است و فروشنده منكر آن، با توجه به اینكه آن مبلغِ مورد اختلاف در هیچیك از دو دفتر ثبت نشده است، حكم این مسئله چیست؟
اگر ثابت شود كه مشتری آنچه را كه ادّعا می كند به فروشنده داده، پرداخت كرده است، چیزی بر عهده او نیست، والاّ سخن فروشنده كه منكر دریافت آن مبلغ است، مقدّم می باشد.
--------------------------------------------------------------------------------
بیع نقد و نسیه
س 1592: خرید كالا بطور نسیه به مدّت یك سال به قیمتی بیشتر، از قیمت نقدی آن چه حكمی دارد؟ و همچنین فروش چك به قیمتی بیشتر یا كمتر از مبلغ آن برای مدّت معیّنی چه حكمی دارد؟
خرید و فروش كالا به صورت نسیه به قیمتی بیشتر از قیمت نقد اشكال ندارد ولی فروش چك به مبلغ كم تر به فرد ثالث جایز نیست لكن به شخصی كه مبلغ چك در ذمه او است، اشكال ندارد.
س 1593: اگر فروشنده ماشینی بگوید كه قیمت نقدی آن، این مقدار است و قیمت قسطی ده ماهه آن فلان مقدار است و مشتری هم گمان كند كه آن مقدار زیادی در فروش قسطی، سود پول آن در مدّت ده ماه است و بر همین اساس معامله صورت بگیرد، با توجه به آنچه در ذهن مشتری خطور كرده كه مقدار اضافه بر قیمت نقد را به عنوان سود پول می پردازد و معامله ربوی است، آیا اساسا معامله، ربوی و باطل محسوب نمی شود؟
این معامله در صورتی كه بصورت نسیه باشد و پول آن بطور اقساط پرداخت شود، اشكال ندارد و این قبیل معاملات، ربوی محسوب نمی شوند.
س 1594: در عقد بیعی برای ثمن و مثمن به این نحو مدّت ذكر شده است كه پرداخت ثمن به نحو اقساط معیّنی در طول یك سال صورت بگیرد و كالا هم بعد از گذشت یك سال از پرداخت اولین قسط آن توسط مشتری، به او تحویل داده شود، در صورتی كه پرداخت قسط اول آن به مقدار زیادی از موعد مقرّر به تأخیر افتاده باشد، آیا فروشنده، خیار تأخیر دارد؟
در مفروض سؤال كه معامله به صورت بیع سلم است ثمن باید هنگام عقد بیع نقد باشد والاّ بیع از اساس باطل است.
س 1595: در صورتی كه پرداخت قسط اول ثمن از وقت متعارف خود به تأخیر بیفتد، آیا با آنكه معامله مهلت معیّنی نداشته و شرط خیار هم در صورت تأخیر در پرداخت ثمن برای فروشنده ذكر نشده باشد، به مجرّد تأخیر مذكور برای او خیار ثابت می شود یا خیر؟
باید در بیع نسیه، مهلت پرداخت ثمن معیّن شود، بنابر این اگر بدون معیّن كردن مهلت اقساط ثمن، بیع نسیه صورت بگیرد از اساس باطل است، ولی اگر زمان پرداخت معیّن شود و مشتری پرداخت آن را از موعد مقرّر به تأخیر بیندازد، مجرّد این تأخیر موجب ثبوت خیار برای فروشنده نمی شود.
س 1596: یك مؤسسه فنّی در زمینی ساخته شده به این شرط كه وزارت آموزش و پرورش پول آن را به صاحبانش بپردازد، ولی آن وزارتخانه بعد از اتمام ساختمان مؤسسه از پرداخت پول زمین به صاحبان آن خودداری می كند، صاحبان زمین هم بعد از آن اعلام كردند كه رضایت به این عمل ندارند و ساختمان را غصبی می دانند و نماز در آن باطل است، این مسئله چه حكمی دارد؟
بعد از آنكه صاحبان زمین با تحویل دادن آن برای ساخت مؤسسه موافقت كردند و به این شرط كه پول آن را از وزارت آموزش و پرورش بگیرند به وزارتخانه مزبور واگذار نمودند، دیگر حقّی در آن ندارند و زمین مزبور غصبی نیست، بله آنان حق دارند پول زمین را از وزارت آموزش و پرورش مطالبه كنند و براین اساس تحصیل كردن و نماز خواندن در آن ساختمان شرعا اشكال ندارد و منوط به رضایت صاحبان قبلی زمین نیست.
--------------------------------------------------------------------------------
بیع سلف
س 1597: اینجانب یك آپارتمان مسكونی را از شركتی بطور بیع سلف خریداری كردم و مقداری از پول آن را به صورت اقساط پرداخته و رسید گرفتم و هنوز هم نسبت به باقیمانده پول آن بدهكار هستم، سپس شركت مزبور مبادرت به فروش آپارتمان من به بانك مسكن نمود و مقرّر كرد كه آپارتمان دیگری به قیمت امروز كه معادل چهار برابر قیمت قبلی آن بود تحویل بگیرم، حكم این مسئله چیست؟
خرید آپارتمان مزبور بصورت قسطی از اساس باطل است، زیرا از شرایط صحّت بیع سلف، پرداخت نقدی همه ثمن به فروشنده در همان مجلس بیع است، بنابراین اگر آپارتمان مزبور بصورت بیع سلف خریداری شده و همه ثمن در مجلس بیع، نقد باشد، فروشنده باید آنچه را كه مبیع با تمامی اوصافش بر آن صادق است به خریدار تحویل دهد و حق ندارد از او برای تحویل مصداق مبیع پول بیشتری را مطالبه كند، همانگونه كه نمی تواند چیزی را كه مصداق مبیع نیست به او تحویل دهد و مشتری هم ملزم به قبول آن نیست هر چند آن را به همان قیمت به او بدهد چه رسد به اینكه مبلغ بیشتری را از او مطالبه نماید.
س 1598: اینجانب یك آپارتمان مسكونی را كه هنوز ساختمان آن تكمیل نشده بود بطور قسطی خریدم و سپس قبل از آنكه ساختمان آن تكمیل شود و آن را از فروشنده تحویل بگیرم، مبادرت به فروش آن به شخص دیگری نمودم، آیا این خرید و فروش صحیح است؟
اگر آپارتمان خریداری شده یك آپارتمان مشخص و جزئی (معیّن) باشد كه به صورت نسیه و قسطی آن را خریده اید به این شرط كه فروشنده اقدام به تكمیل آن كند، خرید و همچنین فروش آن قبل از تكمیل شدن ساختمان آن و تحویل گرفتن آن از فروشنده اشكال ندارد.
س 1599: اینجانب از نمایشگاه بین المللی كتاب تهران تعدادی كتاب بصورت بیع سلف خریدم كه نصف پول آن را از من گرفته و نصف دیگر را هنگام تحویل كتابها می گیرند، و زمان پرداخت هم مشخص نیست، آیا این معامله صحیح است؟
اگر مبلغی كه قبلا پرداخت شده به عنوان بیعانه باشد و بیع از زمان تسلیم كتابها و پرداخت باقیمانده پول آنها صورت بگیرد اشكال ندارد، ولی اگر بیع از هنگام پرداخت مقداری از ثمن و به صورت نسیه باشد و زمانی هم برای پرداخت آن معیّن نشود و یا بصورت بیع سلف باشد ولی تمامی ثمن در مجلس بیع، نقد نباشد آن معامله، شرعا باطل است، البته در سلف معامله به همان مقدار كه پول پرداخت كرده صحیح است ولی فروشنده می تواند در همان مقدار هم معامله را به هم بزند.
س 1600: شخصی كالایی را از فرد دیگری می خرد به این شرط كه بعد از مدّتی آن را تحویل بگیرد، امّا بعد از آنكه موعد مقرّر رسید كالای مزبور ارزش مالی خود را از دست داده است، آیا خریدار مستحق عین كالاست یا آنكه باید قیمت آن را بگیرد؟
اگر معامله به نحو صحیح شرعی صورت بگیرد، خریدار مستحق عین آن مبیع است مگر آنكه از مالیّت افتادن آن كالا بطور كلی، عرفا تلف محسوب شود كه به این ترتیب بیع بر اثر آن خود بخود فسخ می شود و فروشنده باید ثمن را به خریدار برگرداند.
--------------------------------------------------------------------------------
خرید و فروش طلا، نقره و پول
س 1601: اگر شمش طلا به قیمت روز به مبلغ معیّنی بطور نقدی فروخته شود، آیا جایز است كه با رضایت دو طرف یك ماهه به مبلغی بیشتر از قیمت امروزی آن فروخته شود؟ و آیا سود حاصل از فروش این شمش، حلال است یا خیر؟
تعیین قیمت در عقد بیع اعم از اینكه نقدی باشد یا نسیه، وابسته به توافق دو طرف است، بنابر این معامله مذكور و سود حاصل از آن، اشكال ندارد، بله معامله طلا در برابر طلا، بصورت نسیه و یا گرفتن اضافه در برابر آن، جایز نیست.
س 1602: طلاسازی چه حكمی دارد؟ و در معامله طلا چه اموری شرط است؟
ساخت و فروش طلا اشكال ندارد ولی در معامله طلا در برابر طلا شرط است كه به صورت نقد بوده و ثمن و مثمن مساوی باشند و قبض هم در مجلس معامله صورت بگیرد.
س 1603: خرید و فروش اسكناس بصورت نسیه به مبلغی بیشتر از مبلغ آن چه حكمی دارد؟
در صورتی كه معامله ی مذكور، به قصد جدّی و با غرض عقلائی باشد مثل این كه اسكناس ها از نظر كهنه و نو بودن با یكدیگر فرق داشته و یا دارای علامت های مخصوص بوده و یا نرخ آنها با یكدیگر، تفاوت داشته باشد، اشكال ندارد ولی اگر معامله، صوری و برای فرار از ربا بوده و در واقع برای دستیابی به سود پول باشد، شرعا حرام و باطل است.
س 1604: افرادی دراینجا وجود دارند كه سكه های پول را كه برای مكالمات تلفنی عمومی كاربرد دارند، به مبلغی بیشتر از قیمت آنها می فروشند مثلا سی و پنج تومان از سكه های پول فلزی را می دهند و پنجاه تومان پول اسكناس می گیرند، خرید و فروش این پولها چه وجهی دارد؟
خرید و فروش سكه های پول فلزی به قیمتی بیشتر از مبلغ آنها برای استفاده در مكالمات تلفنی و مانند آن، اشكال ندارد.
س 1605: اگر فردی پول قدیمی را به قیمت پول جدید و رایج بفروشد و یا بخرد و نداند كه ارزش آن نصف ارزش پول جدید است و خریدار هم آن را به قیمت پول جدید به شخص دیگری بفروشد، آیا باید غابن، مغبون را از غبن خود آگاه كند؟ و آیا این معاملاتِ غبنی صحیح هستند و آیا تصرّف در اموالی كه ازاین راه بدست می آید جایز است یا آنكه در حكم اموال مجهول المالك و یا مال حلال مخلوط به حرام هستند؟
خرید پولهای قدیمی به مبلغی كه فروشنده و خریدار بر آن توافق می كنند، اشكال ندارد، هر چند كه قیمت آنها بسیار كمتر از قیمت پولهای جدید و رایج باشد و بعد از آنكه مبیع مالیّت داشته و در بازار قیمت و ارزشی هر چند كمتر از پول رایج داشته باشد، معامله صحیح است هر چند غبنی باشد، و بر غابن واجب نیست مغبون را از غبن خود آگاه كند و مالی كه از طریق معامله غبنی برای غابن حاصل می شود در حكم سایر اموال اوست و تا زمانی كه مغبون معامله را فسخ نكرده، جایز است در آنها تصرف كند.
س 1606: خرید و فروش بعضی از اسكناسها نه به این عنوان كه مال هستند و یا حكایت از مالیّت و اعتبار می كنند، بلكه از این جهت كه برگه های خاصی هستند چه حكمی دارد؟ مثل اینكه پول اسكناس سبز هزار تومانی كه دارای تصویر امام خمینی «قدس سره»است، به مبلغ بیشتری فروخته و یا خریده شود؟
در صورتی كه خرید و فروش این اسكناسها به قصد جدّی و به غرض عقلائی باشد، اشكال ندارد، ولی اگر بیع صوری و برای فرار از ربای قرضی باشد حرام و باطل است.
س 1607: شغل صرّافی و خرید و فروش ارزهای كمیاب چه حكمی دارد؟
فی نفسه اشكال ندارد.
س 1608: خرید اوراق قرضه دولتی چه حكمی دارد؟ و آیا شرعا خرید و فروش این اوراق جایز است؟
اگر مقصود استقراض دولت از ملّت از طریق چاپ و فروش اوراق قرضه ملّی باشد، مشاركت مردم در قرض دادن به دولت از طریق خرید این اوراق اشكال ندارد و هنگامی كه خریدار، اوراق قرضه ملّی را می فروشد تا پول خود را بدست آورد، اگر به همان قیمتی كه از شخص دیگر یا از دولت خریده و یا به قیمتی كمتر از آن بفروشد، اشكال ندارد.
--------------------------------------------------------------------------------
مسائل متفرّقه تجارت
س 1609: در بعضی از كارخانه ها اقدام به تركیب و ساخت وسایل از قطعات مختلفی كه در كارخانه های دیگر ساخته شده اند، نموده و به اسم محصول یكی از دولتهای معروف خارجی برای فروش به بازار عرضه می كنند، آیا عمل مذكور غشّ و تدلیس محسوب می شود؟ و بر فرض كه اینگونه باشد، آیا در صورت جهل مشتری به موضوع، معامله ای كه بر روی این وسایل صورت گرفته، صحیح است یا باطل؟
اگر داخلی یا خارجی بودن قطعه های مزبور و یا خود آن وسیله با مشاهده برای مشتری قابل شناسایی و تمیز باشند، بر تركیب و ساخت آنها عنوان تقلّب و تدلیس صدق نمی كند ولی اعلان و اخبار خلافِ واقع راجع به آنها كذب و حرام است و اگر بیع بر كالای مذكور با وصفی كه مخالف واقع است صورت بگیرد، معامله صحیح است لیكن اگر مشتری بعد از آن از واقعیت امر مطلّع شود، اختیار فسخ خواهد داشت.
س 1610: آیا جایز است صاحبان كارخانه ها و فروشگاهها حروف خارجی بر تابلوهای فروشگاههای خود بنویسند؟ و یا برای جلب توجه مشتریان و خریداران بر روی لباسهای كودكان، حروف و تصاویر خارجی چاپ كنند؟
اگر به قصد فریب و گول زدن مشتری نباشد و ترویج فرهنگ بیگانه نیز به حساب نیاید، اشكال ندارد ولی مراعات قوانین جمهوری اسلامی لازم است.
س 1611: تقلّب و دروغ و فریب در معامله با غیر مسلمانان برای دستیابی به فائده مالی یا علمی بیشتر (درصورتی كه متوجه نباشند) چه حكمی دارد؟
دروغ و فریب و تقلّب در معاملات جایز نیست، هر چند طرف مقابل غیرمسلمان باشد.
س 1612: گرفتن چه مقدار سود در فروش كالا مجاز است؟
سود گرفتن حدّ معیّنی ندارد، بنابراین تا وقتی كه به حدّ اجحاف نرسیده و بر خلاف مقرّرات دولت هم نباشد، اشكال ندارد، ولی افضل بلكه مستحب آن است كه فروشنده به آن مقدار سودی كه هزینه هایش رإ؛ژط«««««««««« تأمین می كند، اكتفا نماید.
س 1613: شخصی اقدام به فروش آبِ تحت مالكیت خود به اشخاص متعدد با قیمتهای مختلف نموده است، مثلا قسمتی از آن را به فردی به قیمت ده هزارتومان فروخته و قسمت دیگر به همان مقدار را به فرد دیگری به قیمت پانزده هزار تومان فروخته است با توجه به اینكه همه آنها از یك قنات یا چاه هستند، آیا ما حق اعتراض به تفاوت قیمت آبها را داریم؟
اگر فروشنده، مالك آب و یا شرعا نسبت به آن ذیحق باشد، دیگران حق اعتراض به تفاوت قیمت ها را ندارند.
س 1614: اگر كالایی را از یك شركت تعاونی به قیمت دولتی كه كمتر از قیمت آن در بازار آزاد است، خریداری كنم، آیا جایز است این كالا را در بازار آزاد به قیمتی بیشتر از قیمت خرید حتّی سه برابر آن، به فروش برسانم؟
در صورتی كه فروش آن از طرف دولت ممنوع نباشد و افزایش قیمت آن هم به حدّ اجحاف به مشتری نرسد، اشكال ندارد.
س 1615: اینجانب از تولید كنندگان وسایل الكترونیكی هستم، آیا جایز است آنها را به هر قیمتی كه می خواهم و بازار عرضه و تقاضا، آن را قبول می كند، بفروشم؟
فروش كالایی كه قیمت معیّنی از طرف دولت ندارد، به قیمتی كه مورد توافق خریدار و فروشنده است و اجحاف به خریدار هم نباشد، اشكال ندارد.
س 1616: سرمایه داری از نظر اسلام چه حكمی دارد و حدود آن كدام است؟ آیا امكان دارد فردی با وجود پرداخت حقوق فقرا و مساكین بسیار ثروتمند شود؟ و آیا مبارزه اسلام با سرمایه داری، فقط شامل افرادی می شود كه خمس و زكات نمی دهند یا اینكه شامل مسلمانانی كه خمس و زكات می دهند، هم می شود؟ و آیااصولا ممكن است انسان با پرداخت حقوق شرعی اموالش، به اوج ثروت برسد؟
حقوق شرعی متعلّق به اموال ثروتمندان، منحصر به خمس و زكات نیست و اسلام نیز مخالف افزایش ثروت نیست به شرطی كه جمع آوری مال از راههای مشروع صورت بگیرد و فرد هم ملتزم به پرداخت همه حقوق متعلّق به اموالش باشد و آن را در راههایی كه شرعا حلال و به نفع اسلام و مسلمین هستند، بكار بگیرد و اشكال ندارد كه انسان با رعایت این امور به ثروت بالائی دست یابد.
س 1617: نزد ما متعارف است كه شخصی فرد دیگری را مكلّف به خرید ماشینی برای او كند و وی هم ماشین را مثلا به قیمت یك میلیون تومان بخرد، سپس به آن شخص می گوید كه ماشین را به قیمت یك میلیون و صد هزار تومان خریده است و آن مقدار زیادی را در برابر كوشش و زحمتی كه برای خرید ماشین كشیده است در نظر می گیرد، آیا این معامله صحیح است؟
اگر از طرف فرد دیگری، وكیل در خرید ماشین برای او باشد، در اینصورت خرید ماشین به قیمت مورد معامله برای موكّل واقع می شود و وكیل حق ندارد مبلغ بیشتری را از او مطالبه كند. بله، می تواند برای وكالت خود، مطالبه اجرت نماید، ولی اگر ماشین را برای خودش خریده باشد و سپس بخواهد آن را به فردی كه به او توصیه خرید ماشین نموده بود بفروشد، می تواند به قیمتی كه بر آن توافق می كنند به او بفروشد و جایز نیست نسبت به قیمت خرید ماشین دروغ بگوید، اگر چه دروغ گفتن معامله را باطل نمی كند.
س 1618: بعضی از برادران در تعمیرگاههای ماشین كار می كنند، گاهی فروشندگان ماشین به آنان مراجعه كرده و درخواست تعمیر سطحی ماشین خود را می كنند تا هزینه كمتری داشته باشد، به این گمان كه سالم بودن ظاهر ماشین برای فروش به مشتری كافی است، آیا اقدام به انجام آن كار توسط تعمیركاران جایز است؟
اگر منجر به تدلیس شود و تعمیركار بداند كه صاحب ماشین آن را از مشتری مخفی می كند، جایز نیست.